Isparta, Toros Dağları’nın Batı eteğinde bulunur. Doğu ve Batı ve Güneybatısında bu dağlarda çevrili ise de, bu dağların hepsi Toros Dağlarından değildir.

Örneğin; şehrin Güneyinde bulunan Karatepe ve Hisar tepe ile; Gölcük’ün içinde bulunan Pilav Tepe’nin kubbemsi veya altı daire, üstü sivri olması ‘Volkan eseri’ olduğu şüphe bırakmayan basit dağlardır.

Bunlar, ‘Gölcük Volkanı’nın ‘yan bacaları’ dır. Bunların dışında şehrin girişinde bulunan ‘Çünür Tepesi’ de, yine ‘Gölcük Volkanı’nın yan bacasıdır.

1–M.Ö. 65 DEPREMİ: Honaz ve Denizli çevresinde olup şiddeti 8 dir

2-M.S. 53 DEPREMİ: Dinar ve Yöresinde meydana gelmiş olup, şiddeti 8’dir.

3-M.S. 60 DEPREMİ: Pamukkale, Honaz ve Denizli çevresinde olup, şiddeti 9’dur.

4-M.S. 94 DEPREMİ: Afyon Karahisar ve yöresinde meydana gelmiş olup, şiddeti 8’dir.

5-09.06.1651 DEPREMİ:Honaz ve Denizli çevresinde olup, şiddeti 8’dir.

6-1766 DEPREMİ: Şuhut-Afyon depremi. Şiddeti 7’dir.

7-12.07.1842 DEPREMİ: Isparta ve Burdur Depremi. Şiddeti 6’dır.

8-1849 DEPREMİ: Isparta yöresi depremi. Şiddeti 6’dır.

9-1858 DEPREMİ: Antalya Depremi. Şiddeti 5’dir.

10-16.10.1862 DEPREMİ: Afyonkarahisar- Şuhut Depremi. Şiddeti 8’dir.

11-1863 DEPREMİ: 1863 yılında Şuhut (Afyonkarahisar) civarında önce hafif sarsıntılar olmuş ve üç gün sonra yıkıcı bir deprem meydana gelmiştir. Deprem, alüvyonlar üzerinde kurulmuş Şuhut Kasabasının büyük bir kısmını yıkmıştır. Depremde sekizyüz kişi hayatını kaybetmiştir.Zeminde açılan yarıklardan su fışkırmıştır. Dış merkezi Şuhut ovasında yer alan deprem, Dinar, Afyon ve Konya’ya kadar uzanan geniş bir bölgede çok şiddetli bir şekilde hissedilmişse de, önemli bir hasar yapmamıştır. Depremin en büyük şiddeti 9-10 olarak tespit edilmiştir.

12-01.11.1873 DEPREMİ: Afyonkarahisar’da. Meydana gelmiştir. Şiddeti 6’dır.

13-03.05.1875 DEPREMİ: Dinar-Afyonkarahisar. Çivril depremi. Şiddeti 9’dur.M:7,3 olup, 1300 kişi ölmüş, 20 km. faylanma meydana gelmiştir. Deprem, Çapalı-Dinar-Çivril bölgesinde ağır hasar yapmıştır. Uşak ve Afyon’da hafif hasar meydana gelmiştir. Depremde, zeminde yarıklar meydana gelmiş ve sıcak sular çıkmıştır. Artçı depremler Teınmuz’a kadar devam etmiştir. Depremin dış merkezi, Dinar civarında olasılıkla Çapalı Gölü yakınlarında yer almıştır. Deprem, Uşak-Dinar-Burdur bölgesinde uzanan kırıklarla ilgilidir.

14-13.05.1876 DEPREMİ: Afyonkarahisar’da meydana gelmiştir. Şiddeti 9’dur.Bu depremde pek çok kişi ölmüştür. (:6,7)

15-1876 DEPREMİ: Burdur yöresinde meydana gelmiştir. Şiddeti 6’dır.

16-1877 (H.1293) DEPREMİ: Isparta’da 1877 yılında, Eylül ayında meydana gelen bu depremde, toprak damlı evlerden oluşan binaların yarıdan fazlası ile, camii,han, değirmen gibi binalar yıkılmış ayrıca kayıplar da olmuştur.

17-1887 (H.1303) DEPREMİ: Çok kısa süren bu deprem, pek hasar meydana getirmemiş, Isparta’daki bazı evler, dükkanlar ve minareler yıkılmıştır. Bir kişinin öldüğü ve 15 .kişinin yaralandığı bu deprem sonunda, ‘Gölcük’ün su seviyesi düşmüş, ancak iki sene sonra eski seviyesine yükselebilmiştir.

18-1891 (H. 1307) DEPREMİ : Isparta’da meydana gelen bu depremde, bazı binalar yıkılmışsa da, insanca bir zayiat olmamıştır. Yine ‘Gölcük’ün su seviyesi düşmüş, ancak bir sene sonra yükselebilmiştir.

19-1914 (RUMİ 1330) DEPREMİ: Isparta’nın geçirdiği en büyük depremdir.

3 Ekim 1914 Pazar gecesi saat 18.30 sıralarında, batıdan doğuya doğru, 3-4 Yüzyıldır bu bölgede görülmemiş derece şiddetli bir deprem olmuştur. Evlerin yüzde 55’ini yıkan, 60 km yarı çaplı bu depremin; MAGNİTUDU: 6,9 şiddeti: 9 MM olan bu deprem, Isparta-Dinar ve Burdur’u etkilemiştir. Burdur’da da büyük yıkıma ve insan kaybına sebep olmuştur. Toprak damlı evler yıkılmış 4 bin kişi ölmüştür.

Eski yeni sağlam ve dayanıklı binalar camiiler, hamamlar ve mağazaların çoğu yıkılmış kadın-erkek 2 bine yakın insan bu depremde can vermiş, cesetleri günlerce çıkarılamamıştır. 10 bin civarında aile evsiz kalmıştır. Erkekler ve hayvanlar harmanlarda ve kırlarda olduğundan ölenlerin çoğu kadın, çocuk ve ihtiyarlardan oluşmuştur.

Deprem sonucunda, Mimar Sinan camiinin karşısındaki “Kundakcıoğlu Hanı”nda çıkan yangın, etrafa yayılarak ayakta kalan evleri, dükkanları ve fırınlarıda yakmıştır.

Müftülükten çıkarılan bir fetvaya dayanılarak, ölüler ve parçaları yıkanmadan ve tören yapılmadan çoğu elbiseleri ile, bir kaçı bir arada topluca mezarlara gömülmüşlerdir. ‘ Sabaha kadar 2-3 dakikada bir devam eden artçı sarsıntılar, son kalan binaları da yıkmıştır. 467 kez tekrarlayan deprem 3 gün sürmüştür.

Bu deprem süresinde ve sonrasında Eğirdir ve Atabey halkı, ekmek ve yiyecek taşıyarak yardımda bulunmuşlardır.

Vali Azim Bey’in düşüncesi ise, depremde yıkılan Isparta’yı tek edip şehrin “Kuleönü Tren İstasyonu” (Göltaş Çimento Fabrikası karşısı) yakınına yeniden inşa edilmesi idi. Fakat, Isparta ileri gelenleri oraların sel bölgeleri ve bataklık olduğunu ileri sürüp, şehrin dağların eteklerine yapılmasını istemişlerdir.

Yardım için terhis edilen Isparta’lı askerlerin, 13 Kasım 1914 tarihinde I.DÜNYA SAVAŞI’ na katılmamız nedeni ile tekrar geri çağrılmışlar ve Isparta’nın imarı (daha doğrusu barakaların yapımı) geri kalanlara kalmıştı.

Bunların dışında, Gölcük suyunun seviyesi 1 yıl şehir, sulama suyundan mahrum kalmıştır. “Burdur Gölü’nün de güneydoğu kısmının 23 km’lik bir bölümü çökmüş, Dinar-Eğirdir tren yolu zarar görmüştür.

I. DÜNYA SAVAŞI’nın ve sonradan İSTİKLÂL SAVAŞI’ nın sekiz yıl kadar sürmesi nedeni ile, deprem harabeleri olduğu gibi kalmıştı. “Cumhuriyetin ilânı”ndan bir yıl sonra (1941) başlayan imar faaliyeti ile, bu harabeler yeniden imar ve inşa edildi.

Bu arada; DERİ ve KÖSELE FABRİKASI SÜMERBANK İPLİK FABRİKASI, FIRKA KUMANDALIK BİNASI, ORDU EVİ BİNASI,.ORTAOKUL BİNASI, (şimdiki Milli Eğitim Müdürlüğü binası ki, bir yanı depremde yıkılmıştı) EMNİYET KARAKOLU, GÜLYAGI’ FABRİKASI, şehrin içine getirilen DEMİRYOLU ve İSTASYON BİNASI, yeni açılan İSTASYON CADDESİ, ŞEHİR PARKI, SPOR CADDESİ, SPOR BİNASI yapıldı.

1901’de tamir edilerek yeniden açılan 3. ULU CAMİİ, bu depremde yıkılınca, bugünkü 4. ULU CAMİİ yapıldı. Minaresi ise 6 Mart 1930’da Isparta’yı ziyaret eden ATATÜRK (O günkü adı ile Gazi Hazretlerinin emri ile somadan yapılmıştır.

20- 07.08.1925 DEPREMİ: Dinar’da meydana gelen bu depremin Magnitudu : 5.9 şiddeti ise 8 mm. idi.

21-16.03.1926 DEPREMİ: Denizli’de meydana gelen bu depremin şiddeti 8 MM idi.

22- 19.07.1933 DEPREMİ: Çivril’de meydana gelen bu depremin Magnitudu : 5.7, şiddeti ise 8 MM idi.

23-24.07.1933 DEPREMİ: Denizli’de meydana gelen bu depremin şiddeti, 7 MM idi.

24-02.06.1942 DEPREMİ: Denizli’de meydana gelen bu depremin şiddeti, 7 MM idi.

25-25.06.1944 DEPREMİ: Denizli’de meydana gelen bu depremin şiddeti, 6 MM idi.

26-19.12.1958 DEPREMİ: Isparta ve Dinar’da meydana gelen bu depremin şiddeti, 6 MM idi.

27-22.11.1963 DEPREMİ: Tefenni-Burdur’da meydana gelen bu depremin şiddeti, 7 MM idi.

28-30.01.1964 DEPREMİ: Tefenni-Burdur’da meydana gelen bu depremin Magnitudu: 5.7 şiddeti, 8 MM idi.

29-12.05.1971 DEPREMİ: Burdur’da, 12 Mayıs 1971 günü saat: 08.25’de, Ms: 6,2 büyüklüğünde bir deprem olmuştur. Ana şok 14.saniye devam etmiştir. Deprem, 57 kişinin hayatını yitirmesine ve 150 kişinin yaralanmasına neden olmuştur. Depremde 1489 konut ağır, 1669 konut orta ve 3775 konut hafif hasar görmüştür. Odak derinliği 15-20 km olarak saptanmıştır. 8 Mart 1971 ‘de bu depremin öncüsü olan bir çok Tefenni civarında meydana gelmiştir. Ana şok. Burdur gölünün güney kıyısında yer alan Kışla, Yarıştı ve Buğdüz arasında yer alan çok sayıda köyü harabe haline getirmiştir. Hasar, özellikle Burdur’un güney batısındaki vadide yoğunlaşmış olup, Çendik batısında göl kıyısına paralel olarak uzanan 1 km uzunlukta yüzey kırığı meydana gelmiştir. Kırık, Kuvarterner ile Neojen yaşlı çökellerin dokanağı boşunca gelişmiştir. Göl tarafı 30 cm kadar aşağıya kaymıştır, Yarıköy’e 2.5 km uzaklıkta bir kırık meydana gelmiştir. Deprem, Kovacık ve Hacılar köyü güneyinde kaya düşmelerine neden olmuştur. Ana şoku izleyen 1 gün içerisinde 194 artçı deprem meydana gelmiştir. Bu kaya düşmeleri artçı depremler tarafından meydana getirilmiştir. Bu artçı depremlerden bazıları oldukça hasar yapıcı rol oynamıştır.

Deprem dış merkezinde en büyük şiddet 9(MSK=1X) olarak belirlenmiştir. Bu alan Burdur ve Batı -Güneybatısını içine almaktadır. Buna karşılık Burdur’un Doğu-Kuzey doğusuna doğru gidildikçe şiddet değerleri azalmaktadır. Buna karşılık gölün Batı-Güneybatısında yer alan Hacılar, Yarışlı, Yazı ve Yarı köylerinden şiddetlerin artmasının ana nedeni, alüvyal zeminler üzerinde kurulu olmalarından, su tablasının yüzeye çok yakın ve yapıların kerpiç ve samur harçlı yağına taş evler olmasından kaynaklanmıştır.

12.05.1971 günü saat 14.58’de şiddeti 7 (VII) olan ikinci bir deprem meydana gelmiştir. Bu deprem, Güneyköy, Horazköy ve Karaköy’de hasar meydana gelmiştir.

(Bu depremler Isparta’da da hissedilmiş fakat önemli bir hasar meydana getirmemiştir)

Bu tarihten sonra Isparta ve çevresinde meydana gelen depremlerin uzantıları ve sarsıntıları Isparta’yı etkilemişse de, hasar ve insan zayiatı meydana getirmemiştir.

SONUÇ:

Isparta’yı etkileyecek olan en yakın diri fay “BURDUR FAYI” olup, yaklaşık 25 km uzaklıktadır. Bizi etkileyebilecek birdiri fay da “DİNAR FAYI” olup, 50km. uzaklıktadır. Deprem açısından etkin olan diğer fay, Eğirdir’in güneyinden başlayıp Kovada boyunca uzanan “GRABEN FAYI”dır. Bu faylarda meydana gelen depremler ve uzantıları Isparta’yı da etkilemektedir.

Isparta, genelde orta ve üst alpin devinimlerinden etkilenmiş bölgede yer alır. “ALPİN OROJENEZİNİN” etkilerinin egemen olarak gözlendiği Isparta ili ve civarı son derece Kıvrımlı, Kırıkhve Bindirmeli bir yapıya sahiptir.

Bu nedenle; Meydana gelebilecek depremlere her yönden hazırlıklı olmalı ve yetkililerce organize olunarak depremlere karşı etkili tedbirler alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki; Bölgenin 60 yılda bir defa 8 derece veya üzerinde, 180 yılda bir defa 9 derece veya üzerinde depreme maruz kalmasıdır.

Bu amaçla; SDÜ “Deprem Araştırma Merkezi” tarafından kurulan ve kurulacak olan sismik istasyonlar ile bölgenin sismik aktivitesi takip edilmektedir.