İsmi halıcılık sektörü ile anılan ve coğrafyamız dışında da kendinden söz ettiren Isparta çok eski çağlardan beri dokumacılık alanında vardı. Halıcı yapımında kullanılan ipliklere bir standart getirmek üzere 1906 yılında ilimizde bir iplik fabrikası açılması konusunda hareketlenme olmuş, araya harp yılları girince çalışmalar kesintiye uğramıştı. Yeni kurulan Cumhuriyetle birlikte 1922 yılında Rumların göçünden sonra milletvekili Hafız İbrahim Demiralay’ın öncülüğünde Hacı hafız, Hafız Ali (Bilginer) ve Kamil GÜLATA ortak Türk Halı Şirketini kurarlar. Yeniden hareketlenen piyasada önce hisse senetleri pazarlanmış,1924 yılında şehrin ileri gelenlerinin de öncülük yaptığı Isparta İplik Fabrikası açılmıştı.

Buhar gücüyle çalışan makinalar ipliği hep aynı kalitede üretiyordu. Böylece halı dokuma işleri biraz daha kolaylaşmıştı. Çünkü farklı insanların ürettiği ürünler yerine fabrikanın ipliği tercih edilir olmuştu. Çok geçmeden iplik fabrikasına boyahane de eklenecektir. Bilimin laboratuvarlarda ürettiği boyalarla iplikler boyanıyor, böylece her renk kolayca bulunur olmuştu. Ancak dünya ikinci büyük savaşa hazırlanırken gerilen ekonomi ile halı satışları durgunlaşmaya başladı.194Ardından seferberlik yılları derken 1943 yılına gelindiğinde parasal sıkıntılar yaşayan Fabrika Sümerbank tarafından hisseleri satın alınarak ülkü çapında 14.işletme olarak çalışmaya başladı.

Bundan sonra ipliğin yanı sıra battaniye üretimi de başladı. Buhar türbinlerinden elde edilen elektrik şehrin bir kısmının aydınlatılmasında kullanılır oldu. Fabrikanın adı da Isparta Sümerbank Halıcılık Müessesesi oldu. Bütün bunlarla birlikte çalışanların sayısı beş kat artmıştı.1960’lı yıllarda iyice büyüyen şehrin içinde kalan fabrika için fabrikanın şehir dışına taşınması konuşulmaya başlanmıştı.1970 yılında hazırlanan beş yıllık kalkınma planında projelendirilerek Eğirdir yolu üzerinde yer tahsisi yapılarak inşaat çalışmalarına başlandı.1973 yılına gelindiğinde artık fabrika yeni yerine taşınmıştı. Geniş yerde çalışmanın getirdiği heyecanla 1976 ‘da El Dokuma Halıcılığını Geliştirme başlatıldı. Böylece fabrika artık iplik üretmenin ötesine geçerek halı dokuma işini yaygınlaştırma çalışmalarını üstleniyordu. Zaman içinde Sümerbank Halıcılık Müessesesi bir kompleks halini almaya başladı. Halı yıkama, yenileme, model geliştirme, kırkım üniteleri halı dokuma kursları derken halıcılık adına her şey bulunur olmuştu.

Sümerbank Isparta özelinde halıcılığı geliştirme çalışmaları düzenlemesine rağmen Genel Müdürlüğünü Ankara’dan taşımaya yanaşmıyordu. İşleri uzaktan kumanda ile yürütmeye çalışıyordu. Ancak bu sıralarda gerek pamuk ipliğine geçiş, gerekse kimyasal boyalar dolayısıyla eski Isparta halısı epey yara almaya başlamıştı. Buna rağmen 1982 yılında büyük bir modernizasyon atağı başlatıldı ve bunun için 200.000.000 TL harcandı.Isparta Sümerbank fabrikası günde üç posta halinde 350 işçi ve 110 memur ile şehrin ekonomisinin lokomotiflerinden biri olma gayretini sürdürüyordu.1987’de bankacılık faaliyetleri ayrılarak Sümerbank Holding kuruldu. Sonra da Isparta Sümerbank Diyarbakır Halıcılık, Pertek Yün İpliği işletmesi ve Isparta Halıcılık Müessesesi birleştirilerek Sümer Halı A.Ş. kurularak 1998 yılında ise Sanayi Bakanlığına devredildi.

Kapısında M. Kemal Atatürk’ün her fabrika ülkemizin bir kalesidir sözü bulunan Isparta Sümerbank 2008 yılında kapatıldı. Uzun süre sahipsiz kalan makinalarını Yalvaç Belediyesi, arazisine de Isparta Şehir Hastanesi kuruldu. Isparta halısının düşüşüne paralel olarak Isparta İplik Fabrikası sonra Sümerbank ismini alan fabrika üretimini durdurarak, üretmeden tüketme modasına uyum sağlamaya çalışıyoruz.

Kaynak: Isparta Sümerbank tarafından bastırılan Prof. Önder Küçükerman‘ın İzmir limanı ve Isparta Halıcığı kitabından yararlanılmıştır.